Relacja Pawła Woźniaka z misji Katolickiej w Berlinie
W dniu 25 września 2018 roku wspólnie z Klausem Leutnerem pracowaliśmy nad ustaleniem dokładnej lokalizacji miejsca egzekucji polskich więźniarek politycznych w tzw. Sandgrube czyli Żwirowni. Jest to znane z literatury i dokumentów miejsce. Nie znane są jednak próby dokładnego określenia i upamiętnienia jako miejsca męczeństwa polskich kobiet.Dzięki pomocy pracownika archiwum Gedenkstäte Ravensbrück udało się odnaleźć w ich zasobach zdjęcia lotnicze i plany terenu obozu z roku 1945.
W roku 2000 dyrekcja obozu sporządziła nową mapę terenu z uwzględnieniem obiektów z okresu II wojny światowej oraz zabudowy z okresu późniejszego, która znajduje się w książce pt.: Baugeschichte Frauen-Konzentrationslager Ravensbrück Broschüre – 2001
autor von Reinhard Plewe – Jan Thomas Köhler
Niestety z powodu braku zgody na jej wykorzystanie nie możemy jej w tej chwili opublikować na naszej stronie internetowej.
Na podstawie tych dokumentów udało się z dużą dokładnością określić w terenie miejsce położenia tzw. Sandgrube czyli Żwirowni. W okresie stacjonowania do roku 1994 wojsk sowieckich na tym terenie zostało podjęte wiele działań które zmieniły obraz tego miejsca, ale nie zmienia to faktu, że dla nas Polaków jest to miejsce nadal bardzo ważne. Na brytyjskim zdjęciu lotniczym z roku 1945 widać teren Sandgrube jako wgłębienie o powierzchni kilkuset metrów kwadratowych, dzisiaj jest to dość wyrównany zalesiony teren . Na terenie byłego Jugendlager sowieci po wyburzeniu baraków stworzyli miejsca postojowe dla czołgów lub innych pojazdów wojskowych i dokonali dużych zmian w terenie.
Tutaj mordowano polskie więźniarki polityczne i polskich więźniów z obozu męskiego od początku 1941 roku do kwietnia 1943 roku. W okresie późniejszym egzekucje były przeprowadzane w pobliżu tzw. Totengangu. W rozmowie z profesorem Szwagrzykiem przeprowadzonej w roku 2017 pani dyrektor Gedenkstäte Ravensbrück dr Insa Eschebach pozytywnie wyraziła się o projekcie naukowych poszukiwań i upamiętnieniu tego miejsca. Do tej pory trwają rozmowy na temat wyrażenia zgody przez zarządcę tego terenu na podjęcie prac .
W załącznikach i tekście znajdują się zdjęcia i materiały, które udało się nam zrobić i zdobyć na temat tego miejsca, mamy nadzieję że w najbliższych miesiącach będzie możliwe rozpoczęcie pracy przez specjalistów z Instytutu Pamięci Narodowej nad naukowym opracowaniem historii tego szczególnego miejsca.
Następnym koniecznym krokiem jest upamiętnienie męczeństwa więźniarek polskich na terenie całego tzw. Jugendlager (na terenie którego znajduje się Sandgrube czyli Żwirownia). Ten teren obozu, w końcowym okresie istnienia Ravensbrück, był „przedsionkiem piekła”. Tutaj umierały tysiące kobiet z głodu i zimna czekając na wywiezienie do komory gazowej.
Egzekucje w Ravensbrück – straszny temat – niestety jest bardzo słabo znanym rozdziałem polskiej historii. Miejmy nadzieję, że przy pomocy zawodowych historyków będzie można kiedyś stworzyć całościowe opracowanie historyczne na ten temat.
Zdjęcia i plany pochodzą z zasobów Gedenkstäte Ravensbrück.
Paweł Woźniak
