TA PAMIĘĆ PRZYCZYNI SIĘ DO STWORZENIA POMOSTU POMIĘDZY POKOLENIEM WOJENNYM, A JEGO WNUKAMI I PRAWNUKAMI
Tykocin to miejscowość na Podlasiu, w historię której zapisane są dramatyczne wydarzenia z 1944 r. 27 maja 1944 r. Niemcy wywieźli z Tykocina kobiety i dzieci powyżej 12-tu lat do KL Ravensbrück, a mężczyzn do niemieckich obozów zagłady na trenie Niemiec – była to masowa wywózka mieszkańców miasteczka do obozów koncentracyjnych. Aresztowani zostali prawie wszyscy dorośli ludzie, a w opustoszałej miejscowości zostali tylko starsi mieszkańcy i małe dzieci. Tą tragedią jest dotknięta obecnie prawie każda rodzina. Liczby zadecydowały o rozmiarze tego dramatu: z aresztowanych ok. 400 osób w obozach zginęła prawie polowa, w tym 70 % mężczyzn i 20 % kobiet. Z 70 wywiezionych małżeństw, wróciło jedynie 18, w 7 przypadkach zginęli oboje małżonkowie. Te wydarzenia bardzo negatywnie odbiły się na dalszym rozwoju historycznego miasta. Wcześniej, w 1941 r. Niemcy wymordowali całą społeczność żydowską, ok. 2.500 osób. Kilkadziesiąt osób (Polaków) było także zesłanych na Syberię.
W maju 2017 r., w rocznicę tych tragicznych wydarzeń odbyło się w Tykocinie otwarcie wystawy poświęconej tym wydarzeniom. Gościem był Pan Janusz Rakowicz, który urodził się w Ravensbrück 18 stycznia 1945 r. Organizatorem wystawy i niezwykle silnie działającą osobą na rzecz utrwalenia pamięci o dramacie wojennym mieszkańców Tykocina oraz edukacji młodzieży, dla której są organizowane lekcje historii „na żywo” na terenie niemieckich obozów zagłady, jest Pani Maria Pisarska-Kalisty, Kierownik Muzeum w Tykocinie, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, która od wielu lat zajmuje się m.in. pielęgnowaniem pamięci o tym tragicznym wojennym wydarzeniu, które miało miejsce w Tykocinie dnia 27 maja 1944 r.
Elżbieta Kuta
LEKCJA HISTORII DLA TYKOCIŃSKICH UCZNIÓW
W dniach 20 – 22 maja 2015 r. młodzież z Zespołu Szkół i Przedszkola w Tykocinie udała się w niezwykłą podróż. W ramach projektu edukacyjnego „Pokolenia złączone pamięcią”, realizowanego od 2014 r. przez Muzeum w Tykocinie – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, uczniowie uczestniczyli w trzydniowej wycieczce – pielgrzymce do niemieckich obozów koncentracyjnych. W zeszłym roku, w 70.rocznicę wywózki mieszkańców Tykocina do obozów, rodziny byłych więźniów odwiedziły Gross-Rosen, Sachsenhausen i Ravensbrück, a w 2017 roku te tragiczne miejsca poznało młode pokolenie – prawnukowie ofiar nazizmu. Pobyt w obozach – miejscach pamięci poprzedziły przygotowania merytoryczne młodzieży poprzez wykłady, prelekcje i pokazy dokumentalnych filmów. Także uczniowie aktywnie włączyli się w przygotowania, czytając w drodze relacje więźniów obozów koncentracyjnych.
Młodzież wykazała duże zainteresowanie podczas oprowadzania przez przewodników, była skupiona i uważnie słuchała informacji. Wzruszenie wywołało dużo emocji i sprowokowało do zadawania pytań. Także można było zauważyć duże zaangażowanie w upamiętnieniu tego bolesnego wojennego wydarzenia, jakie miało miejsce w Tykocinie 27 maja 1944 roku. Uczniowie z wielką powagą uczestniczyli w Mszach św. w intencji pomordowanych tykocińskich więźniów na terenie byłych obozów, odczytali ich nazwiska oraz złożyli kwiaty i zapalili znicze przy ścianach śmierci.
Poprzez działania w kierunku ocalenia pamięci historycznych ważnych wydarzeń, młodzież zdobędzie wiedzę historyczną z czasów II wojny światowej oraz niemieckiej polityki okupacyjnej na terenie Polski, dowie się dlaczego na ziemiach polskich także znajdowały się obozy koncentracyjne oraz pozna najważniejsze miejsca zbrodni nazistowskich, które funkcjonowały na terenie III Rzeszy, pozna ich nazwy oraz zapozna się z ich przeznaczeniem i funkcjonowaniem. Projekt pozwoli zrozumieć uczniom, dlaczego obozy były „fabrykami śmierci”. Na podstawie ilości obozów i liczb zamordowanych w nich więźniów, młodzież zrozumie, jaki był rozmiar ludobójstwa zaplanowanego przez hitlerowców. Poprzez przygotowanie merytoryczne zrozumie założenie projektu oraz motywację odwiedzenia miejsc pamięci. Udział w nim będzie dużym doświadczeniem w kierunku własnych spostrzeżeń i refleksji nad znaczeniem tragicznego wydarzenia i losów swoich przodków, także dla osobistego i społecznego życia. Będzie też podstawą do kształtowania postawy szacunku do osób starszych i ofiar wojny. Szczególnie jest to ważne w momencie, gdy odchodzi już pokolenie II wojny światowej. Ta pamięć przyczyni się do stworzenia pomostu pomiędzy pokoleniem wojennym, a jego wnukami i prawnukami.
Naszym obowiązkiem jest przekazywanie przykładów wojennych dramatów oraz okrutnych doświadczeń niewinnych ludzi młodemu pokoleniu. To od nich będzie zależało, czy ta pamięć przetrwa. Młodzież tykocińska potwierdziła taką nadzieję podczas tego symbolicznego wyjazdu.
„Naród, który traci pamięć, traci sumienie” – niech te wymowne słowa Zbigniewa Herberta będą przestrogą dla naszego polskiego społeczeństwa. Młode pokolenie powinno znać przeszłość i historię Polski, jej kulturę i tradycje, by właściwie rozumieć patriotyzm. Jesteśmy także zobowiązani do tego, by szanować naukę naszego Największego Rodaka – Świętego Jana Pawła II …„ Pamięć jest spoiwem każdej ludzkiej wspólnoty. Pamięć narodowa jest spoiwem narodu. Tak było, jest i tak będzie, dopóki istnieć będzie ten szczególny rodzaj społeczności mający oparcie w Ojczyźnie i zanurzony we własnej kulturze, dzięki której odróżnia się od innych narodów”…
Hasło BÓG HONOR OJCZYZNA nie może nigdy utracić swego znaczenia.
Maria Pisarska-Kalisty,
Kierownik Muzeum w Tykocinie, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku
