Maja Berezowska w książce Małgorzaty Czyńskiej pt.: „Berezowska. „Maja Berezowska – Nagość dla wszystkich”, wydawca Czarne, 2018.
Maja Berezowska – polska malarka, graficzka, karykaturzystka i scenografka, była więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensberück.
Urodzona 13 kwietnia 1892 lub 1893 (podawała różne daty) w Baranowiczach, zmarła 31 maja 1978 w Warszawie, została pochowana na cmentarzu Wojkowym na Powązkach w Warszawie. „..Pogrzeb odbył się na koszt Ministerstwa Kultury i Sztuki. Za trumną szła niewielka grupa żałobników, garstka krewnych i przyjaciół.”
Książka przedstawia Maję Berezowską jako artystkę, kobietę wyzwoloną, niezależną, niepruderyjną na tle życia artystycznego w różnych miastach, m.in. w Petersburgu, Monachium, Paryżu, Krakowie, Warszawie, Zakopanem, Jej twórczość, artystów malarzy, rzeźbiarzy, poetów, pisarzy, kompozytorów, z którymi się przyjaźniła, a także życie międzywojennej i powojennej Warszawy.
Okres wojenny, Pawiak – Lublin – KL Ravensberück (jest opisany na kilkudziesięciu stronach (108-140) – bo też Maja o „o złych rzeczach” nie chciała mówić ani wspominać.
Jej problemy z władzą niemiecką rozpoczęły się rysunkami/karykaturami pt. Miłostki słodkiego Adolfa (Hitlera) opublikowanymi w 1935 r. w „Ici Paris”. Ambasada niemiecka w Paryżu wystąpiła przeciwko Berezowskiej, a po wybuchu wojny były powodem aresztowania artystki przez gestapo.
Do KL Ravensberück została przetransportowana 31 maja 1942 r. (nr obozowy 11197), była więziona 3 lata, została wywieziona z obozu w 1945 „białymi autobusami” do Szwecji, do Polski, do Warszawy wróciła w 1946 roku.
Zachowane są Jej rysunki z Pawiaka, z obozu, gdzie rysowała więźniarki upiększając je, aby rodziny nie zamartwiały się złym wyglądem swoich bliski. Nadzorczynie obozowe też upiększała – była to forma przekupstwa. W obozie jej opiekunką została Jadwiga Kopijowska „Szałanka”, z którą przyjaźniła się do końca życia. „…Kopijowska w obozie inicjuje kulturalne wydarzenia, które zdaniem Mai ratują udręczone życiem obozowym umysły: wieczory poetyckie, rozmowy o literaturze i sztuce….Maja … mówi o Picassie i Paryżu..”. Wspólnie przygotowują szopkę z okazji świąt Bożego Narodzenia. „Berezowska robi figurki i scenografię, jest też autorką ilustracji do jedynego egzemplarza szopki…”
Polecam książkę do przeczytania.
Recenzje tej książki na stronach:
https://www.wieslaw-kot.pl/malgorzata-czynska-berezowska-nagosc-dla-wszystkich/
Elżbieta Kuta